Скарачэнне выдаткаў USAID асабліва моцна ўдарыла па беларускіх СМІ ў выгнанні — спецдакладчык Муйжніекс

Скарачэнне выдаткаў Агенцтва ЗША па міжнародным развіцці (USAID) асабліва моцна ўдарыла па беларускіх СМІ ў выгнанні, заявіў спецыяльны дакладчык ААН па сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі Нілс Муйжніекс.

Нілс Муйжніекс. Фота: E. Blažio / LRT

Аналітычны артыкул спецдакладчыка апублікаваны на сайце Беларускай даследчай сеткі па палітыцы суседства.

“Скарачэнне фінансавання USAID, несумненна, прывядзе да таго, што СМІ ў выгнанні, НДА ў выгнанні і дэмакратычныя палітычныя сілы ў выгнанні будуць аслабленыя, адцягнутыя і вытанчаныя”, — адзначыў Муйжніекс.

“Замест таго, каб накіраваць усю сваю энергію на супрацьдзеянне наратывам беларускага ўрада і маніторынгу парушэнняў правоў чалавека, важныя актары эмігранцкай супольнасці павінны хутка прыняць меры па скарачэнні выдаткаў і шукаць альтэрнатыўныя крыніцы фінансавання дзейнасці“, — падкрэсліў ён.

Паводле слоў Муйжніекса, беларускія ўлады “верагодна, сутыкнуцца з меншым супрацівам у распаўсюдзе ўласных наратываў і ўтойванні сваіх рэпрэсій”.

У такой сітуацыі, гаворыцца ў артыкуле, “непасрэдным прыярытэтам для двухбаковых і шматбаковых донараў павінен стаць медыясектар”.

Спецдакладчык падкрэсліў, што зняцце санкцый з боку ЗША і еўрапейскіх краін павінна разглядацца толькі ў кантэксце “вызвалення пераважнай большасці палітычных зняволеных у Беларусі, уключаючы найбольш вядомых дзеячаў”.

“Аднак цяпер механізм рэпрэсій працягвае працаваць у Беларусі, з’яўляюцца новыя палітвязні. Адпаведна, еўрапейскія ўрады павінны даць зразумець, што ў выпадку працягу рэпрэсій санкцыі могуць быць хутка ўведзеныя зноў”, — дадаў Муйжніекс.

У адваротным выпадку, на яго думку, існуе рызыка, што “беларускі ўрад убачыць стымул узяць новых закладнікаў”. “Вялікая здзелка”, пры якой зняцце санкцый будзе ажыццёўлена ў абмен на вызваленне значнай колькасці палітвязняў, застаецца магчымай, адзначыў Муйжніекс. Аднак, удакладніў ён, “спыненне [больш чым на тры месяцы] хвалі памілаванняў і вызваленняў з пачатку кіравання адміністрацыі [прэзідэнта ЗША Дональда] Трампа кажа пра тое, што аднабаковыя жэсты добрай волі з боку Лукашэнкі малаверагодныя”.

21 студзеня 2025 года Трамп падпісаў указ аб прыпыненні Вашынгтонам усёй замежнай дапамогі на 90 дзён. Сярод іншага дакумент распаўсюджваецца на дзейнасць Агенцтва ЗША па міжнародным развіцці (USAID), якое рэалізоўвае ў тым ліку праграмы падтрымкі журналістаў у выгнанні. Пасля гэтага шэраг беларускіх СМІ ў выгнанні паведамілі аб крытычным фінансавым становішчы.

20 кастрычніка 2021 года ўрад Беларусі праінфармаваў Злучаныя Штаты, што з 20 лістапада офісы пасольства ЗША ў галіне грамадскай дыпламатыі і USAID у Мінску будуць прымусова зачыненыя.

У сярэдзіне снежня офіс USAID цалкам спыніў працу ў Беларусі, якая вялася з 1999 года.

Беларуская даследчая сетка па палітыцы суседства створана з мэтай уцягнуць спецыялістаў з Беларусі ў рэгіянальны кантэкст і забяспечыць раўнапраўнае партнёрства паміж беларускімі, паўночнаеўрапейскімі і балтыйскімі даследчымі супольнасцямі.

Праект арганізаваны кансорцыумам пяці партнёраў з Латвіі (Латвійскі інстытут міжнародных адносін), Даніі (Дацкае таварыства знешняй палітыкі, Дацкі інстытут культуры ў Эстоніі, Латвіі і Літве і Культурнае таварыства Belada­nia) і Літвы (Цэнтр даследаванняў Беларусі і рэгіёну пры Еўрапейскім гуманітарным універсітэце).