Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі пачаў раскрываць асобы супрацоўнікаў ГУБАЗіКа

Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі прадставіў новыя доказы сістэмных катаванняў і жорсткага абыходжання. Гэтае даследаванне раскрывае асобы сілавікоў ГУБАЗіКа, адказных за рэпрэсіі і гвалт супраць мірных грамадзян. Спампаваць PDF.

Імаверна, супрацоўнікі ГУБАЗіК дзяжураць на лесвічных пляцоўках у дамах каля плошчы Пераменаў. Мінск, Беларусь. 15 лістапада 2020 года. Фота: АВ / Белсат / Vot Tak TV

Чаму гэта важна?

Беларусь застаецца адной з нямногіх краін у Еўропе, дзе сілавікі, датычныя да катаванняў і рэпрэсій, працягваюць дзейнічаць беспакарана. Міжнародныя праваабарончыя арганізацыі і журналісты неаднаразова фіксавалі парушэнні, але нам удалося ўстанавіць канкрэтныя асобы тых, хто стаіць за гвалтам.

Мэта Міжнароднага камітэта па расследаванні катаванняў у Беларусі — дэананімізаваць злачынцаў у пагонах, датычных да катаванняў і жорсткага абыходжання, перадаць іх дадзеныя ў органы правасуддзя і дамагчыся справядлівасці.

ГУБАЗіК — інструмент рэпрэсій

У аснову гэтага даследавання леглі сведчанні пацярпелых, якія падвяргаліся збіванням, прыніжэнням, прымусовым прызнанням і іншым формам гвалту з боку сілавікоў ГУБАЗіКа, пачынаючы з 2020 года.

Таксама праваабаронцы сабралі пацверджаныя дадзеныя трох сілавікоў, датычных да катаванняў, уключаючы іх імёны, пасады і юрыдычную ацэнку іх злачынстваў.

Гэта сведчыць пра тое, што ГУБАЗіК, афіцыйна названы Галоўным упраўленнем па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй, ператварыўся ў карную структуру, якая ўжывае гвалт супраць уласнага народу.

Першыя тры фігуранты даследавання:

• Аляксандр Алёкса — намеснік начальніка 3‑га ўпраўлення, арганізатар катаванняў, фабрыкацый крымінальных спраў і рэпрэсіўных акцый супраць пратэстоўцаў.
• Валерый Высоцкі — старшы аператыўнік, датычны да жорсткіх катаванняў, у тым ліку з пагрозамі сэксуалізаванага гвалту.
• Іван Тарасік — намеснік начальніка 1‑га аддзела, удзельнік стварэння «пакаянных відэа» і шантажу сем’яў затрыманых.

Малюнак: з даследавання Міжнароднага камітэта па расследаванні катаванняў у Беларусі

З сведчанняў пацярпелых:

«…Яны нас душылі, нацягвалі пакет на галаву, білі па жываце, прымушалі стаяць на каленях. Пагражалі згвалтаваннем дубінкай. Высоцкі смяяўся і казаў: «Цяпер ты разумееш, што такое страх?»»

«Я адмовіўся падпісваць фальшывыя прызнанні. Тады Алёкса загадаў біць мяне электрашокерам. Калі я губляў прытомнасць, мяне аблівалі халоднай вадой і працягвалі катаванні».

«Ён сказаў, што калі я не падпішу паказанні, ён «асабіста прасочыць», каб мяне больш ніхто не ўбачыў».

Юрыдычная ацэнка злачынстваў

На падставе аналізу сведчанняў пацярпелых і нормаў міжнароднага права, дзеянні супрацоўнікаў ГУБАЗіКа могуць быць кваліфікаваныя як:

• Катаванні — парушэнне міжнароднага права (Канвенцыя ААН супраць катаванняў).
• Запалохванні і фабрыкацыя крымінальных справаў — падпадаюць пад артыкулы Крымінальнага кодэкса Беларусі.
• Злачынствы супраць чалавечнасці — могуць быць разгледжаны ў рамках універсальнай юрысдыкцыі.

Нягледзячы на тое, што Беларусь не з’яўляецца ўдзельніцай Рымскага статута, злачынствы супраць чалавечнасці могуць расследавацца ў рамках універсальнай юрысдыкцыі. Шэраг еўрапейскіх краінаў, уключаючы Літву, Польшчу і Германію, ужо прымяняюць гэты механізм да беларускіх сілавікоў.

Тры вышэй названыя фігуранты даследавання — толькі пачатак. Праваабаронцы працягваюць працу, каб выявіць новыя асобы сілавікоў ГУБАЗіКа, датычных да катаванняў і гвалту супраць нязгодных з палітыкай Лукашэнкі.