Палесскі дзэн Дзікавіцкага: як журналіст раскручваў «Белсат», змагаўся з анкалогіяй сына і адмовіўся ад алкаголю

У інтэрв’ю «Медыя-Палессю» выбітны журналіст Аляксей Дзікавіцкі распавёў пра паляшуцкі стрыжань, тры галоўныя ўрокі жыцця, і не толькі.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

Аляксей Дзікавіцкі сваёй радзімай называе вёску Месткавічы, што пад Пінскам, а сябе — упартым палешуком. Тут ён гадаваўся ў дзеда Аляксея да 7 год. У першы клас пайшоў у расейскамоўную школу ў Пінску, не гаворачы па-руску. Па адукацыі — эканаміст. Працаваў на “Пінскдрэве”, быў актывістам грамадскага жыцця, рэдагаваў самвыдат, рабіў допісы. З 1997 года — карэспандэнт Радыё “Свабода”. З 2007 года працаваў на тэлеканале Белсат. Увесну 2024 года ўзначаліў яго, а ў лістападзе ўжо сыйшоў з каналу. Выпусціў тры мастацкія кнігі на заходнепалесскай мікра-мове. Цяпер развівае першы стрымінгавы медыйны праект Belarus Tomor­row.

Калі юнак з палесскай вёскі прыехаў вучыцца ў сталіцу, то хадзіў з адкрытым ротам, бывала, басанож, а часам галодны. Ішлі 90‑я. І ён стаў рабіць тое, чаму навучыўся ў дзеда, вязня сталінскіх лагероў, — упарта пахаць. Праз 30 год Аляксей Дзікавіцкі ўзначаліў «Белсат», вывеў паляшуцкую мову ў свет і сустрэўся з топамі сцэны і палітыкі.

“Палесскі стрыжань, які заклаў дзед”

 — Аляксей, калі Ваш унутраны палесскі хлопец вырас?

— Пэўную частку жыцця мне хацелася ўсім давесці, што я з правінцыі, глядзіце: я вось тут такі! Скончыў інстытут з чырвоным дыпломам. Бо ведаў: каб выйсці з правінцыі і паказаць, што ты не абы хто, адзін са шляхоў — вучыцца. Гэта быў пэўны компекс непаўнавартаснасці.

Падаецца, я яго перамог пасля сустрэч са знакамістасцямі, пасля свайго шляху сталення. І дзякуючы таму, што маю палесскі стрыжань, які заклаў мне перадусім дзед, Аляксей Аляксеевіч.

— Адкуль гэты комплекс узяўся?

— Па бацькоўскай лініі я маю шляхецкае паходжанне. Але мы ніколі не жылі заможна. Часам было нават вельмі дрэнна.

І калі паступіў вучыцца ў Менск, пабачыў залатую моладзь, якую бацькі прывозілі на волгах, мэрсэдэсах. Нейкі космас. У мяне было дзве пары нагавіцаў і грошай не было часам, цяжкавата было жыць. І быў комплекс такі, што я ў пэўным сэнсе горшы, бо ў нас стартавыя пазіцыі розныя.

— Які самы важны ўрок Вы б узгадалі са студэнтцва?

— Праграмы былі новыя, а кніжак не было. Кніжкі па эканоміцы каштавалі такія грошы, што можна было тры месяцы ў Менску жыць. Я хадзіў практычна на ўсе лекцыі, канспектаваў.

Пару тыдняў хадзіў на заняткі басанож, бо склалася сітуацыя, што не было ботаў. З тых часоў я ведаю таксама, што такое голад: пачалася гіперінфляцыя, усё было вельмі дорага. Мне было 18–19 год.

ады я знайшоў выйсце: купляў у Пінску сто кілаграм агуркоў, грузілі іх з бацькам ў цягнік, а у Менску сустракаў мой сябра па пакоі ў інтэрнаце. Мы цягнулі агуркі на сабе а шостай раніцы на Камароўку. І за гадзіну прадавалі агуркі. Грошай хапала на пару тыдняў жыцця.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

Адзін сваяк мне, 19-гадоваму хлопцу, пазычыў каля 2 тысяч даляраў, калі аднапакаёвая кватэра ў Пінску каштавала тысячу, каб я паехаў у Турэччыну па тавар. Гэта было небяспечнае падарожжа на аўтобусе 4–5 дзён у адзін бок, у Стамбул. І назад. Не было ж ні мабільнікаў, нічога… Затым едзіў па расійскіх гарадах. Браў дзве торбы з таварам — і пагнаў. І гэта ў часы, калі бандзюкі былі і рэкет. Я мог зарабіць 700 даляраў з адной паездкі ды пасля цэлы год жыць у Менску.

Вучоба паказала мне іншы свет, куды ісці далей. Падабаліся філасофія, гісторыя еўрапейскай літаратуры. На занятках сядзеў з адкытым ротам.

Пасля заканчэння ВНУ Аляксей даў інтэрв’ю БТ як выдатнік.

— Я паверыў у сябе. Мне яшчэ дыплом не выдалі, а я ўжо ўладкаваўся на працу на “Пінскдрэў” мэнэджарам па экспарце, працаваў з замежжам. Усе ў Пінску думалі, што мяне туды ўваткнулі на гэтую блатную пасаду. Але ніхто мяне ніколі нікуды не ўладкоўваў, не даваў хабар — нічога такога.

Гэта першы ўрок. Пабачыць, што ўсё у тваіх руках. Што ты сам можаш шмат чаго дасягнуць, калі пастараешся.

— Палесскі стрыжань? Што гэта такое?

 — Людзі змяняюцца, развіваюцца. Але пэўны стыжань у кожнага закладваецца ў далёкім дзяцінстве.

Мой стрыжань — палесскі. Гэта цвёрдасць, упартасць, павага да працы іншых ды ўвогуле да працы, уменне выбачаць.

Мой дзед, які быў вязнем сталінскіх лагероў, навучыў мяне.Такі тады быў жарт: “За што вас пасадзілі? — Калі было б за што, адразу б расстралялі”. На падставе паклёпу майго дзеда хацелі расстраляць, але адправілі ў ГУЛАГ.

Людзі, якія на дзеда нагаварылі, потым прыходзілі да яго і пазычалі грошы. Пра такіх людзей казалі “басякі”. Яму казалі: “Аляксей, яны ж цябе здалі! Ты цудам ацалеў, адседзеў 10 гадоў і пасля яшчэ на 5 гадоў пазбаўлення правоў. Як можна іх выбачыць?” А дзед іх выбачаў. Я не мог гэта ў маладосці зразумець.

“Калі ты па-палеску шпрэхаеш, то хто ты такі?”

— На прэзентацыях Вашай кнігі “Оньдэ” Вы кажаце пра  палешукоў як пра асобны народ. У чым адметнасць палешукоў?

 — Я сам — упарты паляшук. Мае польскія калегі казалі: “Што ты ўсё галавой ківаеш, усміхаешся, а ўсё адно па-свойму робіш?” А я: “Так-так, абсалютна, вы маеце рацыю”. І па-свойму ўсё адно.

Пэўныя рысы паляшуцкага характару вынікаюць з прыроды. Калі разліваліся балаты, то людзі ў вёсках часта заставаліся на такіх выспах на некалькі месяцаў — і некуды патрапіць хіба на лодцы можна. Абсалютна хутарскі лад. Ізаляванасць — пэўная рыса палесскага космасу.

Дзед Аляксей Аляксеевіч Дзікавіцкі (1903–1992). Фота: з уласнага архіва суразмоўцы

За жыццё майго дзеда ўлада мянялася разоў 7 ці 8. Не на пару дзён змянялася, а салідна так. І чалавек павінен быў неяк прыстасавацца. Прычым ніводная ўлада не лічыла палешукоў народам. Палешукі ніколі не гаварылі на мове ніводнай улады: ні на рускай, ні на польскай, ні на нямецкай, ні зрэшты на беларускай.

У Савецкім саюзе калі ты гаворыш па-руску, то кар’еру можна было пабудаваць, калі па-беларуску — адкрыты шлях у культуру, народнай творчасцю можна займацца. А калі ты па-палеску шпрэхаеш, то хто ты такі!? Гэта былі невядома хто, людзі трэцяга гатунку.

Аляксей Дзікавіцкі ў дзяцінстве. Фота: з уласнага архіва

Да 7 год я выхоўваўся пад Пінскам на вёсцы. І я гаварыў выключна па-палесску. Калі ў школу пайшоў, я быў адзіны ў класе, хто не гаварыў па-руску. Выклікалі бацькоў: “А чё это он у вас по-русскі не говоріт?”

Палешукі, якіх ніхто ніколі не лічыў за народ, маюць большую здольнасць да выжывання. І мова жыве.

Я добра ведаю некалькі моваў, але пісаць кнігі ні на якой, прынамсі свабодна, не мог ніколі. А на палесскай магу. Гэта мова, на якой мне пішацца.

— А што казалі землякі пра кнігу на палешуцкай мове?

— Ніхто не верыў, што па-нашаму, па-палесску можна выдаць кнігу…

Калі памерла мая мама, гэта быў 2018 год, я прыехаў і застаўся ў бацькі на пару тыдняў. Тады яшчэ можна было прыехаць дадому.

Аляксей Дзікавіцкі з мамай у 1978‑м. «Малым намалякаў на ім «Ф» Фаіна (так звалі маму), «А»- Алёша», — тлумачыць спадар Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

У дзяцінстве мы  захапляліся фільмам “Д’Артаньян і тры мушкецёры», пасля паказу слёзна прасілі пашыць «касцюм» з крыжом ну, і даць грошы на шпагу з пінскіх спорттавараў. З грашыма было цяжкавата, мне нават няёмка было прасіць, але адважыўся… Памятаю, што мама сядзела на лаўцы каля хаты. Выслухаўшы мяне, адразу дала гэтыя рублі (ці не апошнія), сказала, што, маўляў, неяк абыдземся, бо бачыць, як мне тая шпага патрэбная.

І я акунуўся ў гэты палесскі космас. Ведаеце, там такое стаўленне да свету: людзі не спяшаюцца — разважаюць, будзе дождж ці не будзе, цягам паўгадзіны. Я прыляцеў з тэлебачання, дзе людзі бегаюць раз-два, раз-два. А палешукі думаюць, якая восень будзе і гэтак далей. І мне захацелася запісваць, што яны кажуць. А як запісваць, на якой мове? І пачаў пісаць, як чуў, па-свойму. Частку апрацаваў, частку сам напісаў з галавы. І з гэтага атрымался кніжка “Оньдэ” з палескімі байкамі і лірыкай.

Аднак на самым пачатку, ведаючы, што я жыву ў замежнай сталіцы, палешукі, як людзі культурныя, стараліся са мной гаварыць перадусім па-руску. Але па-руску слаба ў іх выходзць. Я калісьці таксама думаў, што добра па-руску гавару. І аднойчы сядзелі мы за півам з двума рэдактарамі рускай службы Радыё “Свабода”, і я запытаўся: “Як вам мая руская мова?” А яны мне: “Лёш, у тебя нет акцента — у тебя говорок”.

Аляксей Дзікавіцкі разам з бацькамі. Фота: з уласнага архіва

Спачатку адказваў сваім землякам па-руску. Але гэта было неяк камічна. Пасля пачаў па-беларуску. Але гэта таксама было там не на месцы. Па-ангельску, па-польску? Абсалютна без сэнсу. І тады пачаў успамінаць мову, на якой размаўляў да 7 гадоў жыцця. Паляшуцкую.

І гэтая мова пачала з мяне проста выплываць. Людзі на мяне неяк з падазрэннем глядзелі: як гэта? Дарослы мужык прыехаў з польскай сталіцы, а па-нашаму шпрэхае. Але праз тыдзень мы нармальна камунікавалі па-нашаму.

Мой бацька  Валянцін быў чалавек далікатны. Ён калі хацеў мяне адвесі ад нечага, то казаў, “Кхм-хм, сынок. А праўда, вось тут усі пытаюцца, з замежных медыяў чулі… А ты точна хочаш гэта выдаць?”

Я назбіраў грошы і выдаў кнігу у добрым дызайне, на добрай паперы, вялікім шрыфтам, каб людзі старэйшыя маглі гэта чытаць і сябе пазнаваць.

На жаль, не змог там зрабіць прэзентацыію. Хацеў у дзедаўскім двары. Прыйшла рэвалюцыя і гэта зрабілася для мяне немагчымым. Але ўсе суседзі мае, героі гэтай кнігі, атрымалі выданне…

А цяпер наогул прэзентацыя немагчымая, бо гэты дзедаўскі дом, дзе я вырас, улады забіраюць.

Дзедава хата. Фота: з уласнага архіва

Нават сталінскі рэжым, калі прызнаў майго дзеда Аляксея “ворагам народу», не сканфіскаваў пабудаваную ім уласнымі рукамі ў 20‑я гады мінулага стагоддзя хату. Зараз дом пад Пінскам, які я атрмаў ад дзядулі ў спадчыну, хочуць адабаць. Ён не мае нейкай надта вялікай вартасці, калі прадаваць, але гэта самае дарагое для мяне месца на зямлі… Гісторыя паўтараецца, цяпер так новыя ўзурпатары караюць “экстрэмістаў”.

Я цешуся з таго, што напісаў з таго часу яшчэ дзве кніжкі — “Світомузыка” і “Палешук 2.0”.

Кнігі Аляксея Дзікавіцкага. Фота: з уласнага архіва

— Ці прайшоў комплекс правінцыяла пасля выдавання кніг?

 — Не тое што компекс прайшоў. Гэтыя кнігі далі мне магчымасць выкрычаць тое, што мне хацелася сказаць свету. Я не магу быць тым, кім ёсць, без сваіх продкаў і зямлі. А як яшчэ я магу аддаць людзям тое, што яны ў мяне ўклалі?

Я не магу пабудаваць палац ці школу. Але магу напісаць і гэта застанецца, каб яшчэ раз успомнілі пра Палессе. Што яно ёсць, што яно нікуды не дзеліся, што ёсць мова! Што палешукі маюць свой менталітэт, свой космас цэлы. І паездзіўшы, зрабіўшы дзесяткі прэзентацый, я зразумеў, што гэта было аддаванне такой данініны.

Анкалогія: “Некаторыя рэчы цяжка разумець”

— Ці давялося Вам вучыцца любові, веры?

— Людзі, якія мяне ведаюць, могуць думаць, што я такі адкрыты, ніякі не інтраверт. Але што тычыцца выказвання сваіх пачуццяў, то не так проста гэта заўсёды было. У маім маленстве не было прынята адбымацца, паміж бацькам і сынам пяшчоту праяўляць.

Не тое, каб мае бацькі мяне не любілі, проста па-іншаму прынята было. А я ўжо са сваім — прытуліцца, пагладзіць па галаве як норма. Зараз я цешуся, што гэта мяняецца…

Я вось люблю гатаваць супы. Калі ў мяне ёсць час, я магу паўдня ў выходныя правесці на кухні. Я магу падлогу памыць і нічога такога ў гэтым не бачу. Але з пункту гледжання майго дзеда, які найвялікшы аўтарытэт у маім жыцці, стаць каля пліты — гэта тое, што не было прынята. Ёсць жонка, якая гатуе, а ён ідзе ў поле і да каня.

І мне прыйшлося вучыцца выказванню пачуццяў сваім блізкім. Некаторым я, на жаль, не магу ўжо выказаць. І гэта страшна важна. Бо што мы можам даць іншаму чалавеку, акрамя таго, каб падзяліцца з ім цяплом? Можам даць сто даляраў. Але іх пракушаеш і ўсё…А можам даць нашую цеплыню і любоў. Тады чалавек ляціць на крылах. Гэта самае вялікае, што мы можам даць.

— Што дапамагала змагацца з анкалогіяй, якую выявілі Ў Вашага 12-гадовага сына?

— У мяне на гэтым месцы не тое, каб дзірка… Калі мы даведаліся пра дыягназ, то ў мяне нешта шчоўкнула ўнутры. Што трэба? Сабраць усе сілы ў кулак і зрабіць усё магчымае, каб сын выжыў. Гэта азначае, што я не магу пры сыне ныць — магу дома ў падушку паплакаць, але не ў шпіталі. Мы з жонкай па чарзе праводзілі там кожную ноч. Я мушу прыйсці да яго вясёлы, прынесці нейкую лёгкую гісторыю з вуліцы, з працы або нешта прыдумаць.

Аляксей Дзікавіцкі з жонкай Аленай. Фота: з уласнага архіва

У гэты час я быў, як машына, як робат, які павінен быў даставаць адпаведныя лекі і ежу, дамаўляцца аб даследваннях. Не памятаю іншага такога этапу жыцця, каб я быў у такім стане.

Трэба было неяк сабрацца і перажыць. А было цяжка, бо навокал было шмат болю. У гэтым аддзяленні паміралі дзеці ўвесь час. Раптам уначы чуеш крык… Мой сын ледзь не памёр. Гэта была справа некалькіх хвілінаў.

А затым, калі ўсё гэта скончылася, наступіў нейкі расслабон.

Што змяніла хвароба сына ў жыцці? Чаму навучыліся?

— Пабачыў, якія людзі ўсе розныя. Пабачыў палітру людскіх пачуццяў. Такія крайнія сітуацыі паказваюць, якім ёсць насамрэч чалавек.

Нас пасялілі ў палату з іншымі малымі, але мы яшчэ не былі ўпэўненыя, што гэта рак. І мама аднаго з іх кажа: “А, рак? Белокровіе? А вы ведаеце, што можна атрымаць такі дакумент для бясплатнай паркоўкі?” І я глядзеў на яе ашалелымі вачыма. Вядома, чалавек хацеў дапамагчы, але я б пра гэта падумаў у апошнюю чаргу.

На Божае нараджэнне нас адпусцілі дадому. І па вяртанні сына пасялілі ў палату, дзе два дні таму памерла дзіцё. З ім сын быў знаёмы, мы не хацелі яго засмучаць. “Па-мойму, тут ляжаў Марэк,” — кажа сын. “Та не, ты нешта пераблытаў”, — адказаў я. Тут адчыняюцца дзверы і заходзіць кабета: “О! Так ты на мейсцу Марека, каторы змарл!”

Бляха-муха! Некаторыя рэчы цяжка разумець. Аднак шпіталь —  тэрыторыя болю, і сэрцы там чарсцвеюць.

Аляксей Дзікавіцкі з сынам. Фота: з уласнага архіва

А з іншага боку, людзі запытваліся, чым нам дапамагчы, а я заўсёды прасіў прывезці нейкія цукеркі з Беларусі. І гэтых цукерак дзесяткі кілаграм пераносіў у шпіталь: у пакойчыку для адпачынку, дзе тэлевізар, заўсёды стаялі беларускія цукеркі. Медсёстры казалі: “Перастаньце прывозіць усе гэтыя зефіры ды цукеркі, бо у нас фігура”.

Гэта фантастычныя людзі — дактары! Наколькі трэба быць моцным чалавекам, каб, працуючы там, знайсці сілы падтрымаць некага, пажартаваць.

Хвароба ўзмацніла пошукі адказу на пытанне, які гэта ўсё мае сэнс. Са сямяротнай хваробай сутыкаецца мой 12-гадовы сын, а не я. Ну я ж ужо пажыў хоць колькі! І на гэта пытанне адказу пакуль што няма. Мы можам казаць, што ўсё мае нейкую мэту, але мне прынамсі гэтая мэта незразумелая.

«Вып’еш крыху — ніфіга. Вып’еш болей — перабор»

— Як Вы давалі рады стрэсам, калі з камандай будавалі незалежнае беларускае тэлебачанне?

— Калі сын хварэў на рак, я начаваў у шпіталі, а раніцай ехаў на працу, таму што мне падавалася, што не магу цяпер сыйсці. Мы якраз стартавалі з новым праектам “Студыя Белсат”. Хаця, канешне, я мог узяць адпачынак. Я без рэшты прысвяціў сябе гэтаму праекту, недадаваў час блізкім, бо мне было важна, каб беларусы мелі сваё незалежнае тэлебачанне.

Калі робіш справу, якую лічыш вартай не толькі для сябе, а для народу, не думаеш пра стрэс або пра стомленасць. Але яно сказваецца… на раздражняльнасці, на сне, ты ўвесь час трасешся. І часам гэта вядзе да таго, што ты не ведаеш меры ў такіх рэчах як алкаголь.

— Калі алкаголь стаў шкодзіць?

— У пэўны момант я пачаў перабольшваць з віном. Гэта праўда. Ці адбілася гэта на працы? Мінімальна. Не было такога, што запіваў тыднямі.

І я прыйшоў да думкі скочыць гэтую гісторыю з віном, таму што, па-першае, яно не давала ранейшага эфекту. Раней вып’еш крыху сабе вінца — і табе весела. А потым я моцна схуднеў, на 35 кг. І падвалася, што магу выпіць столькі ж, як і раней, але маса мае значэнне. І ніяк не мог знайсці свайго балансу. Вып’еш крыху — ніфіга. Вып’еш болей — перабор. Cэнсу няма.

Па-другое, зразумеў, што гэта не я, калі выпіваю. І гэта пачало шкодзіць стасункам у сям’і.

А галоўнае: я зразумеў, што самыя важныя падзеі ў жыцці — народзіны, смерць, іншыя важныя падзеі, не толькі я, а большасць з нас, не памятае свядома, таму што гэта суправаджаецца алкаголем, які скажае карціну. Гэта глыбока ў нашых каранях. Нікога не асуджаю, абы на здароўе.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

Мне захацелася тыя гады, што засталіся, пражыць у чыстай свядомасці. Дакладна бачыць, як яно ёсць.

Я веру, што ўсё, што нам пасылаецца, мае нейкі сэнс. Сэнс такі: змяніць нас, зрабіць іншымі, лепшымі людзьмі.

А калі мы не памятаем, заліваем гэта, закурваем станы свае, то як мы можам рэальна трансфармавацца, свядома? Таму вось такое рашэнне.

— Аляксей, а як, дарэчы, развіталіся з алкаголем? Цяжка было?

— Калі ты думаеш “гэта шкодзіць, добра было б кінуць піць” — гэта адна справа. Іншая справа, калі ты свядома вырашаеш. Калі ты сам перад сабой прызнаешся і робіш свядомы выбар, якія могуць быць цяжкасці?

І гэта ж гады заняло. А не так: усё, заўтра кідаю. Гэтак сама было з тым, што я 15 гадоў не ем мяса. Я не сумую па кавалку каўбасы, яна мне не сніцца. Я магу яе з’есці, але мне не хочацца, не трэба. Я магу і куфаль піва ці віна выпіць. Але мне без гэтага лепш, чым з гэтым.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

— Як зразумелі, што Вашая місія на Белсаце выкананая?

— Місія выкананая даўно ўжо. Зразумеў гэта двойчы: калі зрабілі “Народны альбом” і калі пачалася рэвалюцыя ў Беларусі.

Калі Белсату было 13 гадоў, мы зрабілі “Народны альбом”. Гэта культавы мюзікл, якім я заслухоўваўася ў 90‑х. А праз 20 гадоў Белсат зняў яго ў відэа. І я ніколі не думаў, што буду супрацоўнічаць з Лявонам Вольскім і Міхалам Анемпадыставым, геніяльным творцам і аўтарам словаў.

Я рэальна плакаў, калі ў Менску пачаўся канцэрт “Народнага альбома”. Не думаў, што мне ўдасца пераканаць усіх — на тэлебачанні, у Міністэрстве культуры, якое дало на гэта грошы — што гэта варта зрабіць, пакуль усе жывыя.

А другое, калі пачалася беларуская рэвалюцыя, вайна на Украіне, пабачыў, што мы здольныя рабіць усё: вяшчаць па 16 гадзін у дзень у добрай якасці з сувяззю з карэспандэнтамі, з прафесійнымі журналістамі. Мы дасягнулі ўзроўню, за які абсалютна няма перад кім саромецца. Вось тады я зразумеў, што місія выкананая. Я кіраваўся тым, што важна для людзей, а не пыхай.

— З якімі думкамі вы сыходзілі з пасады дэрэктара незалежнага беларускага ТБ?

— Хаця гэта было прыемна, што я, хлопец з Палесся, стаў дырэктарам нацыянальнага тэлебачання, свой сыход лічу ўласным дасягненнем. Бо толькі дасягнуўшы пэўнага ўнутранага развіцця, магу зрабіць гэта спакойна, без вырывання валасоў.

Я не згодны з гэтым курсам, я сыходжу. Значыць, так трэба. Я не буду нікога абвінавачваць, нікому гадзіць, не буду скандаліць. Я магу сыйсці. Мне не сорамна. Я сыходжу з высока паднятай галавой.

— Некалькі слоў пра новы праект Belarus Tomor­row.

— Гэта першая незалежная беларуская стрымінгавая платформа, спадарожнікавае вяшчанне. Беларусы ўсё яшчэ выбіраюць спадарожнік, бо інтэрнэт кантралюецца і адсочваецца. Мы даем доступ да інфармацыі без рызыкі для тых, хто нас глядзіць. наш кантэнт можна будзе глядзець і ў сеціве — зручна, бяспечна, легальна. Мы хочам быць там, дзе ёсць глядач. Таксама працуем над тым, каб адкрыць гледачам незалежнае беларускае кіно за апошнія 30 гадоў і аднавіць доступ да архіваў. Гэта — вяртанне культурнай памяці.

“Ніякія падарожжы… не дапамогуць закапаць пустэчу ў душы”

 — Пра што марылі ў юнацтве?

— Я марыў пабачыць свет. Пасля джынсаў, пласцінак с заходняй музыкай, жуек, я марыў пра падарожжы. На сёння я заспакоіў сваю прагу: хацеў бы падарожнічаць яшчэ, але ўжо не так бавіць. Мара пра Беларусь не здзейснілася так, як хацелася б, але прынамсі Беларусь існуе як дзяржава. Значыць, нам трэба прайсці больш складаны шлях.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

— Што змянілася ў светапоглядзе хлопца з палесскай глыбінкі?

— У нас у Пінску самая высокі будынак — дзевяціэтажка, бальніца. А ў Нью-Йорку бачыш гэты хмарачос — і аааа. Гэта жыццёвы досвед, які пазбаўляе страху, які пазбаўляе комплексаў.

Пасля падарожжаў па Амерыцы, Афрыцы, Еўропе, калі ты гэта ўсё пабачыш: машыны, хмарачосы, музыку, джынсы, якіх раней не меў — то зразумееш, што людзі, як і палітыкі, гэтак і музычныя зоркі, гэта звычайныя людзі. А ў мяне была такая магчымасць. Працаваць у Амерыцы на будоўлі вельмі цяжка, пажыць у Еўропе побач з рознымі народамі… з Чэхіі, з Грэцыі і г.д.

Людзі жывуць з большага адным і тым жа. І не мае розніцы, палешук гэта, швед або амерыканец — мы частка гэтай агульнай сістэмы, як хочаце яе завіце. Чалавецтва. І тады разумееш, што кожны чалавек варты, каб яго выслухаць, толькі трэба яго пачуць. Паляшук не чужы ў Нью-Йорку, а жыхар Нью-Йорку не павінен сябе адчуваць чужым на Палессі.

Усе нашыя войны, канфлікты ды непаразуменні вынікаюць выключна з нашага эгаізму, эгаізму нашых палітыкаў або лідэраў.

— Што яднае палешукоў ды людзей з іншых куткоў свету?

— Мы задаемся аднолькавымі пытаннямі. У чым сэнс жыцця? Навошта я тут? Ці шчаслівы я? Ці шчаслівыя людзі навокал мяне? Ці правільна мы паступаем? Навошта гэта ўсё? Аб сэнсе дабра і зла. Гэта ўсіх яднае.

Ёсць такая песня, якую любіў спяваць мой дзед, “Стаіць гара высокая”. Гэта ўкраінская песня дужа была папулярная на Палессі. Сэнс такі: чалавек глядзіць на вербы, з вербаў асыпаецца лісце — вербы плачуць. “Ой, не журытэсь, вербы вы, вернецца вясна. А молодосць не вернецца, не вернуцца літа”.

І вось у Грэцыі каля Корынфа я сустракаю бабулю, якая даглядае аліўкавы гай. Яна кажа: “Бачыш аліўкі? Я іх усё жыццё даглядаю. Я памру, а яны зноў будуць квітнець. Я б хацела, каб мяне пахавалі прама тут пад гэтымі дрэвамі. І тады часцінкі майго цела будуць праз іх праходзіць”. І я стаю, як укапаны. Гэтыя вербы і гэты аліўкавы гай — гэта ўсё тое самае.

І дай Божа, каб мы маглі бачыць у іншых людзях чалавечнасць гэтую.

Аляксей Дзікавіцкі. Фота: з уласнага архіва

— Ці былі ў Вас інсайты ў падарожжах?

— Бывае носіш у сабе пытанні без адказу гадамі. І сустракаеш чалавека, які падаецца табе нязначным: ну рабацяга, селянін… хто ён такі? А ён адказ табе дае. Просты рабочы, украінец, мне гэтак сказаў: “Мы бачым у чалавеку адлюстраванне самога сябе. Калі ты на кагосьці злуешся, то гэты чалавек мог быць пасланы табе, каб ты пагроб у сабе, што ў табе такога ёсць, што выклікае тваю злосць. І калі ты пабачыш, то табе павінна захацецца зрабіць так, каб ты не злаваўся”.

Гэта другі ўрок з самых важных у маім жыцці — слухаць тое, што  кажа свет.

Ты можаш ганяць па розных краінах, курортах, камандзіроўках, купляць сабе нешта ці яшчэ нешта рабіць.

І трэці ўрок: нельга ўцячы ад самога сябе.

Але трэба разабрацца ў сабе і выбудаваць сістэму каардынатаў, якая дазволіла б табе быць у міры з самім сабой. Іначай ніякія падарожжы, дасягенні, пахвалы або статус табе не дапамогуць.

— Не дапамогуць што?

— Закапаць пустэчу ў душы.