«Трымаемся праўды, трымаемся разам!» З Вільні стартаваў марафон салідарнасці са зняволенымі калегамі

Спатрэбіліся трыццаць тры пары рук

— Трымаемся праўды, трымаемся разам! — неўзабаве гэтыя словы сталі для беларускіх журналістаў праявай свабоды, салідарнасці і прафесійнай упартасці: насуперак рэжыму працягваць працу.

Вельмі натуральна, што слоган на беларускай і літоўскай мовах прагучаў каля помніку «Першыя ластаўкі», які сімвалізуе прагу да свабоды. З далоні жанчыны, нарэшце дачакаўшыся волі, павольна ўздымаюцца птушкі.

Гэтага адчування цяпер бракуе Беларусі. За апошнія некалькі гадоў журналістыка ў нашай краіне стала адной з самых небяспечных прафесій. Адбылася яе канчатковая крыміналізацыя.

У індэксе свабоды прэсы-2023, апублікаваным «Рэпарцёрамі без межаў» (RSF), Беларусь знаходзіцца на 157‑м месцы з 180 краін. Для параўнання: суседняя Літва ў гэтым рэйтынгу — на 7‑м.

Хаця разрыў здаецца вялічэзным, беларускія і літоўскія журналісты сабраліся разам, каб узяць партрэты Марыны Золатавай, Андрэя Пачобута, Андрэя Скурко і іншых журналістаў.  Спатрэбіліся трыццаць тры пары рук, каб адлюстраваць, якія выпрабаванні прыйшліся на долю калегаў.

— Сэнс Сусветнага дню свабоды прэсы — нагадваць уладзе пра абавязак выконваць правы чалавека і перш за ўсё — свабоду выказвання, — адзначыў старшыня Беларускай асацыяцыі журналістаў Андрэй Бастунец. — Фотаздымкі, што мы трымаем у руках, — сведчанне таго, як цяпер ставяцца да свабоды выказвання ў Беларусі.

Ён заклікаў прадстаўнікоў медыя ў іншых краінах падтрымаць акцыю салідарнасці і пераняць эстафету.

«Спадзяюся, аднойчы сусветныя рэйтынгі свабоды прэсы засведчаць, што журналісты могуць спакойна рабіць сваю працу»

На жаль, у Беларусі ненармальнасць стала нармальнай, і ў медыясферы гэта адчуваецца бадай найбольш пранізліва. Цяпер у месцах зняволення знаходзяцца 33 прадстаўніка медыя.

Але ж год таму ў турмах было 24 журналісты. І гэта з улікам таго, што апошнім часам некаторыя нашы калегі былі вызваленыя.

— Ваш слоган, што журналістыка — не злачынства, асабліва актуальны цяпер, — падкрэсліў кіраўнік Саюза журналістаў Літвы Дайнюс Радзявічус. — Гэта важны мэсэдж для ўсёй еўрапейскай супольнасці журналістаў, і я рады, што мы запускаем марафон салідарнасці менавіта ў Вільні.

Ён выказаў спадзяванне: аднойчы сусветныя рэйтынгі свабоды прэсы засведчаць, что журналісты могуць спакойна рабіць сваю працу.

Пакуль жа намаганнямі рэжыму Беларусь застаецца чорнай плямай на мапе свабоды прэсы Еўропы, і найбольш яскравае сведчанне — колькасць партрэтаў у руках удзельнікаў акцыі салідарнасці.

Асабліва цяжка прыйшлося рэгіянальным СМІ

З мінулага года рэпрэсіі яшчэ больш разлютаваліся. А незалежныя медыя застаюцца мішэнню для карных органаў.

— Сёння ў Мінску журналіст можа быць асуджаны на тэрмін да чатырох гадоў пазбаўлення волі проста за датычнасць да прафесіі, — адзначыў намеснік кіраўніка БАЖ Барыс Гарэцкі. — Калі гэта рэдактар, адміністратар ці другая прыкметная фігура ў медыяпрасторы, то ёй пагражае ад 7 да 15 гадоў пазбаўлення волі. Такія прысуды агучваюцца ў судах апошнім часам.

Асабліва цяжка прыйшлося рэгіянальным СМІ. Літаральна на днях прызнаны экстрэмісцкімі сайт і сацсеткі самага папулярнага баранавіцкага выдання «Інтэкс-прэс».

На пачатку красавіка слуцкае выданне «Інфа-Кур’ер» абвясціла пра закрыццё пасля прызнання ўсіх тэкстаў экстрэмісцкімі матэрыяламі. Напярэдадні ў рэдакцыі прайшоў ператрус. Галоўны рэдактар Сяргей Станкевіч і яго намеснік Алег Рубчэня былі затрыманыя. Ім прысудзілі па 15 сутак адміністрацыйнага арышту.

У сярэдзіне сакавіка ў Вілейцы ў доме галоўнага рэдактара «Рэгіянальнай газеты» Аляксандра Манцэвіча прайшоў ператрус, яго затрымалі. Яго абвінавачваюць у «распаўсюджванні заведама ілжывых звестак, якія дыскрэдытуюць Беларусь і яе органы ўлады».

— Улада набірае ўсё новых і новых закладнікаў на месца вызваленых, — лічыць Барыс Гарэцкі. — Гэта людзі, якія рыхтавалі журналісцкія матэрыялы, і вельмі часта ва ўладзе нават няма прэтэнзій да канкрэтнага тэксту або сюжэту. А рэпарцёраў судзяць за факт супрацоўніцтва з медыя, якое ўлады прызналі экстрэмісцкім фарміраваннем.

Нагадаем, у падтрымку нашых калег БАЖ абвясціла акцыю «Марафон салідарнасці». Як напамін усяму свету пра тое, што ў Беларусі знішчаецца вольнае слова, а журналісты плацяць сваёй свабодай за тое, што чэсна і прафесійна выконвалі сваю працу.

Заклікаем журналісцкія і праваабарончыя арганізацыі  свету, вядомых паблічных асобаў далучыцца да акцыі і сваім аўтарытэтам паўплываць на вызваленне беларускіх журналістаў.

Падтрымаць акцыю салідарнасці БАЖ заклікае калег ва ўсім свеце!

Вы можаце раздрукаваць партрэты зняволеных калег, сфатаграфавацца з імі ў пазнавальных месцах вашага горада (не ў Беларусі) і апублікаваць у сацыяльных сетках з тэгамі #СвабодуЖурналістам і #BecauseThe­Jour­nal­ist, а таксама даслаць нам на адрас baj@baj.by.

#СвабодуЖурналістам
#BecauseThe­Jour­nal­ist

Чытайце яшчэ:

Апублікаваны індэкс свабоды прэсы-2023: Беларусь апусцілася на чатыры пазіцыі

«Я застаюся, каб тым, хто зараз за кратамі, і тым, хто быў вымушаны з’ехаць, было куды вяртацца»: погляд журналістаў знутры краіны

Улады імкнуцца знішчыць незалежную журналістыку ў Беларусі. Зварот БАЖ